Suriname, gezegend met rijke culturen en diepe wortels, wordt vandaag geteisterd door een onstuimige storm: de stijgende golf van criminaliteit. Waar men vroeger zonder zorgen onder de sterrenhemel kon wandelen, zijn nu tralies, wachters en veiligheidscamera’s de stille wachters van onze nachtrust geworden. Ongure figuren schromen er echter niet voor om op klaarlichte dag hun praktijken uit te voeren.

Terwijl het volk zichzelf tracht te beschermen, duiken er nieuwe spanningen op, niet alleen op straat, maar ook tussen de muren van de samenleving zelf.

Burgers trachten zich te beschermen

De onveiligheid is voelbaar. Diefstal, roof, inbraak, geweld is niet langer voorbehouden aan sensatieberichten in de kranten, op TV en sociale mediakanalen. Het komt onze wijken binnen, ons erf op, onze ziel in. In reactie hierop grijpen burgers naar alles wat bescherming biedt: stalen tralies, particuliere wachtdiensten en digitale ogen die dag en nacht alles registreren. Wat eens uitzonderlijk was, is nu alledaags. Maar deze golf van zelfverdediging brengt ook nieuwe onregelmatigheden met zich mee.

Noodmaatrelen

Zo botsen burgerlijke vrijheden tegen de muren van noodmaatregelen. In eenvoudige volkswijken, waar gemeenschapsgevoel ooit sterk was, ontstaan spanningen. In één van die wijken installeerde een bewoner veiligheidscamera’s die, in hun zucht naar veiligheid, ook de voordeuren van buren filmden. Elk bezoek werd vastgelegd, elk gesprek voor de poort en zelfs binnenhuis opgevangen. Buren fluisterden erover, fluisterden… maar zwegen. Niemand durfde gehaal en getrek te ontketenen die een herrie zou kunnen veroorzaken. Bang voor geruzie, voor moddergevechten, hield men zich stil. Maar van binnen groeide de vraag: “Waar blijft onze privacy als al onze bewegingen worden vastgelegd, zonder toestemming, zonder overleg?”

Actie ondernomen

En toch, op Paasdag om acht uur in de ochtend, werden hun angsten gemengd met opluchting. Een manspersoon, stil als een roof kat, sloop het erf op waar een huis als appartement ingericht verhuurd wordt. Hij keek rond, voelde aan deuren, zocht een opening. De camera, met het scherp oog als van een valk, registreerde alles. Beeld en geluid. De dreiging werd herkend, actie ondernomen, erger voorkomen. In dit geval was de inbreuk op de privacy ook een redding.

En daar ligt de kern van het dilemma: hoe weegt men veiligheid op tegen vrijheid?

Burgerrechten

Surinaamse wetgeving, waaronder de Wet Persoonsgegevens en internationale verdragen zoals het recht op privacy (artikel 17 van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten), biedt weliswaar bescherming tegen onrechtmatige observatie. Wie camera’s installeert, moet zich houden aan regels: geen opnames van openbare ruimten zonder reden, geen geluidsopnames van gesprekken die men zelf niet voert, geen schending van de persoonlijke levenssfeer van derden. Maar in praktijk wordt deze grens vaak overschreden, meestal uit onwetendheid, soms uit wanhoop.

De staat, traag en stroef als altijd, loopt achter de feiten aan. Politiecapaciteit is beperkt, juridische handhaving zwak, voorlichting over privacy nauwelijks aanwezig. In dat vacuüm treden burgers zelf op met tralies, wachters en camera’s. Maar bescherming zonder begrenzing wordt al snel onderdrukking. En zo ontstaat een nieuwe vorm van onvrijheid, niet door misdaad, maar door onze eigen angst ervoor.

Veiligheid en privacy

De oplossing ligt niet in meer wapens, staal of meer lenzen, maar in herwonnen vertrouwen. In beleid dat veiligheid en privacy serieus neemt. In buurtorganisaties die samen afspraken maken. In wetgeving die niet alleen geschreven is, maar ook nageleefd en uitgelegd wordt. In onderwijs, dialoog en burgerzin.

Want wie alleen het kwaad bestrijdt zonder de waarde van vrijheid te bewaken, riskeert een samenleving waarin niemand zich nog echt veilig voelt, zelfs niet achter zeven sloten.

Laat ons waken, ja, maar ook wikken. Laat Suriname zich verdedigen, maar niet verliezen in achterdocht. Want ware veiligheid leeft niet achter tralies, maar in het hart van een verbonden gemeenschap.