Een wasi met blauwsel
De politie van Geyersvlijt ontving op een vrijdag 25 november, op klaarlichte dag, een melding van een bromfietsdiefstal aan de Tjon Tjonstraat. De eigenaar, een man die al dagenlang met pech kampte, kon zijn tegenspoed nauwelijks geloven. Nog geen dag eerder had hij overwogen zijn bromfiets een traditionele wasi te geven, een spirituele reiniging met blauwsel. Maar zoals het leven soms loopt, stelde hij het uit. “Morgen doe ik het wel,” had hij gedacht. Morgen kwam echter te laat.
Met een zucht van spijt en een bromfiets armer, liep hij verslagen rond op zijn erf. Terwijl hij naar de twee andere bromfietsen keek, die aan zijn broers toebehoorden, bedacht hij zich dat hij zijn les had geleerd. “Dit gebeurt me geen tweede keer!” nam hij zich vastberaden voor.
De volgende dag ging hij aan de slag. Gewapend met een blokje blauwsel en een kom water begon hij de resterende bromfietsen een wasi te geven. Met zorg besprenkelde hij elk voertuig en mompelde beschermende woorden. De bromfietsen kregen een subtiele blauwe glans, alsof ze gehuld waren in een mystiek schild.
Sinds de dag van de bromfietsdiefstal zijn er op het erf van de benadeelde geen bromfietsen meer verdwenen. Of het nu aan de wasi met blauwsel lag, of aan het feit dat de dubbele kettingsloten die zijn geplaatst op de bromfietsen te veel werk voor dieven zijn, laat zich raden.
Wat is blauwsel?
Blauwsel, een ouderwets product dat werd gebruikt om de witte was nog witter te maken, in de tijd dat bleekmiddelen nog niet zo gangbaar waren. Tegenwoordig wordt het nog maar zelden gebruikt als bleekmiddel.
Het originele blauwsel wordt meestal bereid uit ultramarijn pigment, dat een intense blauwe kleur heeft. Het wordt vaak gewonnen uit lapis lazuli, een steen die al sinds de oudheid zeer geliefd is. Lapis lazuli staat voor wijsheid en eerlijkheid en helpt om met conflicten om te gaan. Het wordt ook gezien als de steen van vriendschap en waarheid.
De buurman van de benadeelde maakte de opmerking: “Het originele blauwsel wordt uit het natuursteen lapis lazuli gewonnen, dat sinds de oudheid zeer geliefd is. Lapis lazuli staat voor wijsheid en eerlijkheid en helpt om met conflicten om te gaan. Het is de steen van vriendschap en waarheid.”
Synthetisch
“Tegenwoordig wordt blauwsel synthetisch gemaakt. Overal om ons heen bevinden zich synthetische chemische stoffen. Sommige daarvan zijn zeer schadelijk voor onze gezondheid en het milieu. Ik vraag mij af of synthetische producten ook schadelijk zijn voor boze machten. Een vraag die mij niet loslaat is: Wordt het kwaad met synthetisch bereid blauwsel ook op afstand gehouden?”
Magisch geneesmiddel
Blauwsel wordt in Suriname tegenwoordig minder gebruikt als witmaker van kleding, maar het heeft een culturele toepassing met een diepe betekenis. Het wordt gebruikt om het boze oog, het zogenaamde ‘ogri ai’, af te wenden. Van generatie op generatie wordt doorgegeven dat een beetje blauwsel op de huid of in het badwater kwade invloeden afweert. Baby’s krijgen een stipje achter hun oortjes, zwangere vrouwen trekken een kruis op hun buik, en huizen worden besprenkeld om het kwaad te weren. Blauwsel is bovendien een hoofdbestanddeel van het Swit’ watra, waarmee er wasi’s gedaan worden.
Magisch geneesmiddel
Het gebruik van blauwsel beperkt zich niet tot één geloofsovertuiging. In Suriname, een land dat wereldwijd bekendstaat om zijn religieuze diversiteit, wordt de wasi met blauwsel niet alleen toegepast binnen de Winti-Bribi traditie. Ook christenen, moslims en andere gelovigen maken gebruik van deze reinigingsrituelen, waarbij blauwsel een beschermende en zuiverende rol speelt. Dit laat zien hoe volksgebruiken diepgeworteld blijven in de Surinaamse samenleving, ongeacht religieuze achtergrond.
