July 11, 2025

De cultuur van immuniteit In de zesde aflevering van deze reeks richten we ons op een schijnbaar onverwoestbaar probleem in het Surinaamse bestuur: de cultuur van immuniteit. We hebben gezien hoe geslotenheid en schijndebat de democratie uithollen. Maar er is iets fundamenteler aan de hand: het vrijwel structureel ontbreken van persoonlijke of politieke verantwoordelijkheid voor beleid dat faalt, wetten die worden overtreden, of schade die burgers lijden. Wat gebeurt er met een samenleving waarin iedereen wegkomt met alles? Immuniteit als gewoonte, niet als uitzondering Hoewel immuniteit in juridische zin slechts geldt voor specifieke functies, is er in Suriname een bredere, informele cultuur ontstaan waarin bestuurders, ambtenaren en hun netwerken nauwelijks ter verantwoording worden geroepen. Corruptiezaken verdwijnen in traagheid. Onderzoekscommissies rapporteren zonder gevolgen. Ministers treden af zonder terugbetaling, herstel of proces. Deze situatie ondermijnt het idee dat wetten voor iedereen gelden. De burger wordt geacht alles netjes te doen: belasting betalen, vergunning aanvragen, verantwoording afleggen, maar wie macht heeft, lijkt gevrijwaard. De prijs van straffeloosheid Strafloosheid is besmettelijk. Als jongeren zien dat leiders niet gestraft worden voor leugens of wanbeleid, waarom zouden zij dan zelf verantwoordelijkheid nemen? Als ambtenaren merken dat wanpresteren loont, waarom zouden zij zich verbeteren? Immuniteit vergiftigt de publieke moraal. Het maakt mensen cynisch. Het kweekt ongelijkheid in de rechtsstaat. Het versterkt het gevoel van machteloosheid bij gewone burgers, en het moedigt machtsmisbruik aan bij zij die boven komen drijven. Politieke verantwoordelijkheid is meer dan opstappen Te vaak wordt politieke verantwoordelijkheid beperkt tot een formeel aftreden of verschuiving van posten. Maar echte verantwoordelijkheid vraagt meer: terugkoppeling naar het volk, uitleg van keuzes, openheid over fouten en zichtbare correctie van schade. Alleen dan kan er sprake zijn van herstel van vertrouwen. Verantwoordelijkheid betekent ook: ruimte voor controle, transparantie in uitvoering en onafhankelijk toezicht met tanden. Naar een cultuur van verantwoordelijkheid Een volwassen democratie accepteert fouten, maar geen straffeloosheid. Suriname moet werken aan een nieuwe bestuurscultuur waarin: duidelijke aansprakelijkheidsregels gelden voor publieke functies. Niet immuniteit moet de norm zijn, maar integriteit. Alleen zo kan vertrouwen hersteld worden.